Nasihat Ahlakı
1. Bir başkasının hatasını düzeltirken ona karşı yumuşak olun.
Konuşmanızda yumuşak olun. Ona sert ve kaba davranmayın. Nasihat verirken sözlerinize küçük de olsa bir dua ekleyin.
2. Ona başka hiç kimsenin olmadığı bir ortamda nasihat edin. Ona insanların içinde nasihat etmeyin. Çünkü böyle yapmak onu küçük düşürür.
İnsanlara alenen nasihat etmeyin çünkü bu durumda onu küçük düşürmüş olursunuz. Söylediğiniz şeyi dinleyip anlamak yerine kendilerini nasıl savunacağını düşünür. Nasihat ederken bu ahlaka uygun davranamayacağınızı düşünüyorsanız, nasihat etmemeniz daha hayırlıdır. Birine nasihat ederken Allah ve Rasul’ünün temsil ediyorsunuz. Bunu edebine uygun bir şekilde yapmazsanız, o kişinin Allah ve Rasul’üne karşı soğukluk hissetmesine neden olabilirsiniz. Sabırsızlığınız, öfke probleminiz, egonuz, kibriniz, kullandığınız kötü kelimeler ve yanlış yaklaşımınız yüzünden bir insana zarar vermiş olursunuz. Eğer nasihat etmekteki amacınız bir hayır ortaya çıkarmak idiyse, tam tersini yapmış oldunuz demektir. O yüzden eğer bu edeplere riayet edemiyorsanız herkesin selameti için lütfen insanlara nasihat etmeyin. Sizin için bu daha hayırlıdır. İnsanlara nasihat etmek gibi büyük bir sorumluluğa elinizi sürmeyin.
3. Eğer birine nasihat edecekseniz, bunu asla öfkeliyken yapmayın.
Yanlış bir şey yapıldığını gördünüz ve bu sizde öfke uyandırdıysa, karşınızdaki kişinin sorunuyla ilgilenmeden önce kendi öfke sorununuzla başa çıkmanız gerekir. Öfkeliyken birine nasihat etmeye çalışırsanız, söylediğiniz şeylerden pişman olursunuz. Çünkü öfke böyledir. Öfkeliyken yapılan ya da söylenen şeylerden genellikle pişman olunur. İşte bu yüzden öfkeliyken sükût etmeniz sizin için daha hayırlıdır. Bu tavsiye ebeveyn-çocuk, karı-koca, öğretmen-öğrenci, arkadaşlar arasında uygulandığında çokça faydası görülecek bir tavsiyedir. Öfkeliyken asla birine nasihat etmeyin.
4. Karşınızdakine “sen” diye hitap etmek yerine “biz” diyerek hitap edin.
“Sen yanlış namaz kılıyorsun” demek yerine “Namazlarımızı düzeltmemiz gerekiyor” deyin. “Sen hatalısın” demek yerine “Bu konuda daha dikkatli olmamız gerekiyor” deyin. “Biz” diyerek konuştuğunuzda karşınızdaki kişi sözlerinize odaklanabilir çünkü kendisi suçlanmıyordur. Ama “sen” dediğiniz anda kendini suçlanıyormuş gibi hisseder ve sizi söylediklerinizden fayda elde edebileceği şekilde dinleyemez.
5- Mütevazı olun. Kibirli olmayın. Niyetinizi düzeltin.
Birine nasihat etmeden önce “Neden bunu yapıyorum?” diye kendinize sorun. Eğer niyetiniz sırf Allah’ın rızasını kazanmak içinse yaptığınız şeye devam edin. Ama samimi değilseniz, karşınızdaki kişiye zarar vermek ve onu küçük düşürmek istiyorsanız, yaptığınız şeyden vazgeçin.
“Ne kadar çok ilme sahip olduğumu mu kanıtlamaya çalışıyorum?” Pek çok Müslüman, diğer insanların hatalarını samimiyetsiz bir şekilde dini kullanarak düzeltiyor. Dini kullanmalarının tek nedeni, o konuda kendilerinin haklı ve karşılarındakinin haksız olduğunu biliyor olmaları. Pek çok ebeveyn, çocuklarına bir şeyi yaptırmak için dini kullanıyor. Eşler arasında da böyle yapılıyor. Her olayda dini kullanmıyorlar. Yalnızca karşılarındakinin hatalı olduğunu bildikleri konularda dini kullanıyorlar.
6- Nasihat ederken karşınızdakine vaaz verir gibi tepeden bakmayın.
Onun yanında olup sorunu birlikte çözmeye çalışın. Kendi yanlışlarınızı düzeltmeye çalışın. Karşınızdaki kişiye sizin de hatalarınız olduğunu bildirin. Empati yapın. İnsanları yargılamak yerine içinde bulundukları durumu anlamaya çalışın.
7- Nasihat edeceğiniz kişiyle bir bağ kurun.
Nasihatiniz ancak karşınızdaki kişiyle aranızda bir bağ varsa işe yarayacaktır. Mesela o kişiye hediye alabilirsiniz. Evinize davet edip yemek yiyebilir ardından söylemeniz gerekeni söyleyebilirsiniz.
8- Doğru zamanı, doğru yeri ve doğru kelimeleri seçin.
Nasıl nasihat edeceğinizi önceden planlayın. Böylece yalnızca eleştirmiş olmazsınız. Karşınızdaki sizin bunu ona karşı beslediğiniz sevgi ve merhametten ileri geldiğini anlar.
9- Konuşmanın tartışma haline gelmesine müsaade etmeyin.
Çünkü tartışma haline geldiğinde ortamdan bereket kalkar. Yapmanız gereken onları küçük düşürmek değil, samimi bir şekilde nasihat etmektir. Bunu aklınızda tutun.
Eğer özellikle de bu maddeyi yapamıyorsanız lütfen insanlara nasihat etmeyin. Konuşmadan öncesinde ve sonrasında karşınızdaki için dua edin. Onun için dua ettiğiniz zaman Allah işinizi kolaylaştıracaktır.
10- Siz başkalarına nasihat ederken başkalarının da size nasihat etmesi sizi rahatsız etmesin.
Ancak kendimiz nasihati kabul edebiliyorsak başkalarına nasihat edebiliriz. Kendiniz için nasihati kabul edemiyorsanız başkalarına nasihat etmeyin.
Mufti Hussain Kamani
Çeviri: gencmuslumanlar.com
