Havle Binti Salebe (ra)
Allah Duasına Cevap Veriyor
Havle Binti Salebe (ra), Peygamber Efendimiz zamanında Medine’de yaşamıştır. Evs İbni Sâmit ile evlenmiştir. Bir gün tartışırlar ve Evs onu “Zıhâr” ile boşar. Zıhâr, erkeğin hanımına “Sen bana anamın sırtı gibisin,” diyerek onu boşamasını sağlayan bir pagan âdetidir. Kadınlar için aşağılayıcı olan bu âdet, erkeğin hanımına ve çocuklarına karşı olan sorumluluklarından kurtulmasını sağlarken, kadının yeniden evlenmesini engellemektedir.
Havle, durumuna bir çare aramak amacıyla Peygamber Efendimiz’i (sav) ziyaret eder. Peygamberimiz (sav) ona sabırlı olmasını tavsiye edince, Havle yardım için Allah’a (svt) dua etmesi gerektiğini hisseder. Allah onun dualarına cevap verir ve Mücadele Suresinin ilk dört ayetini indirir, “Şikâyetçi Kadın:”
Kocası hakkında seninle tartışan ve Allah’a şikâyette bulunan kadının sözünü Allah işitmiştir. Allah, sizin konuşmanızı işitir. Çünkü Allah işitendir, bilendir. İçinizden zıhâr yapanların kadınları, onların anaları değildir. Onların anaları ancak kendilerini doğuran kadınlardır. Şüphesiz onlar çirkin bir laf ve yalan söylüyorlar. Bununla beraber kuşkusuz, Allah affedicidir, bağışlayıcıdır.Kadınlardan zıhâr ile ayrılmak isteyip de sonra söylediklerinden dönenlerin karılarıyla temas etmeden önce bir köleyi hürriyete kavuşturmaları gerekir. Size öğütlenen budur. Allah, yaptıklarınızdan haberi olandır. (Buna imkân) bulamayan kimse, hanımıyla temas etmeden önce ardı ardına iki ay oruç tutar. Buna gücü yetmeyen, altmış fakiri doyurur. Bu (hafifletme), Allah’a ve Resulüne inanmanızdan dolayıdır. Bunlar Allah’ın hükümleridir. Kâfirler için acı bir azap vardır.
(Kur’an, 58:1-4)
Aişe (ra), hadiseyi şu sahih hadisle nakleder:
“Hamd o Allah’adır ki, bütün sesleri işitir. Havle Binti Salebe, Hz. Peygamber’i (sav) evinin yanında buldu. Resulullah’a (sav) bir şeyler söylüyordu. Ama ne söylediğini işitmiyordum. Sonra dedi ki: “Ey Allah’ın Resulü, Evs’le evlendiğimizde gençtim, şimdi yaşım ilerledi, birçok evlatları oldu, şimdi beni anası gibi kıldı, kimsesiz bırakıverdi, eğer bana bir ruhsat bulur da beni yine onunla birleştirirsen söyle onu Ey Allah’ın Resulü!” Cenab-ı Hakk şu ayeti indirdi: “(Habibim) Zevci hakkında seninle direşip duran (nihayet halinden) Allah’a şikâyet etmekte olan kadının sözünü umulduğu veçhile Allah dinlemiştir. Allah sizin konuşmanızı zaten işitiyordu. Çünkü Allah hakkıyla işitici, kemaliyle görücüdür.” (Sahih İbni Mace)
Havle’nin mağduriyeti Allah (svt) tarafından giderilir. Adaletsiz olan bu Zıhâr âdeti yasaklanır.
Havle’nin Affedici ve Yüce Gönüllü Cevabı
Âlim İbni Kesir, Mücadele Suresinin tefsirinde Havle’nin yüce gönüllü cevabı hakkında daha fazla detay vermektedir. Dört ayetin inmesinden sonra, Hz. Peygamber (sav) Havle’ye şöyle der, “Ona (kocana) bir köle azat etmesini söyle.” Havle cevaplar, “Ey Allah’ın Resulü! Onun azat edecek kölesi yoktur.” Sonra Hz. Peygamber şöyle der, “İki ay ardı ardına oruç tutsun. ” Havle cevaplar, “O yaşlı bir adamdır ve oruç tutamaz.” Sonra Hz. Peygamber şöyle der, “Hurmayla altmış fakiri doyursun.” Havle cevaplar, “Ey Allah’ın Resulü! Vallahi, onun hiçbir şeyi yok.” Hz. Peygamber şöyle der, “Bir sepet hurmayla ona yardım edelim.” Havle şöyle cevaplar, “Ey Allah’ın Resulü! Ona bir sepet ile de ben yardım edeyim.” Hz. Peygamber şöyle buyurur, “Güzel bir şey yaptın. Öyleyse git ve bu hurmaları onun adına dağıt da kuzenine dön.” Ve Havle de öyle yapar.
Müslüman Kadının Hakları ve Rolü
Havle’nin hikâyesi, İslam’da kadının hakları ve rolü hakkında birçok değerli bilgi sunmaktadır. Müslüman kadınlar kocaları tarafından saygı ve adaletle muamele görme hakkına sahiptir. Evs’in hanımına yaptığı adaletsizlik, Allah katında ciddi bir suç olarak görülmüş ve bir köle azat etme, ardı ardına iki ay oruç tutma ya da altmış fakiri doyurma cezası uygulanmıştır. Müslüman kadınların, bir adaletsizliğe uğradıklarında adaleti arama hakkı ve görevi bulunmaktadır. Havle, hakları ve onurunu savunmuştur. Kendisine yanlış bir şekilde davranıldığı zaman şikâyette bulunmuştur. Allah, haklarını savunduğu için onu onurlandırmıştır. Müslüman kadınlar ne zaman bir sorun ile karşılaşırlarsa Allah’a dönmelidirler. Havle’nin hikâyesi bize doğrudan Allah’tan istememiz gerektiğini hatırlatmaktadır. Onun hikâyesi, Allah’ın şu sözünün kanıtıdır,
“Bana dua edin, kabul edeyim.” (40:60)
Müslüman kadınlar ve erkekler, zulme uğradıklarında bile affedici ve merhametli olmalıdırlar. Havle, kocasını affetmiş hatta ona günahının kefaretini ödemesinde yardımcı olmuştur. Kocası tarafından zulme uğradığı halde ona merhamet göstermiştir. Havle gerçek bir kahramandır.
İbni Kesir, tefsirinde şöyle anlatır: Bir gün adamın biri, halife Ömer’i (ra) Havle’yi sıcakkanlılıkla dinlerken görür. Adam Ömer’e (ra) sorar, “Kureyş’in adamlarını bu yaşlı kadın için mi bekletirsin?” Ömer cevaplar, “Yazık sana! Bu kim bilmez misin?” Adam “Hayır”diye cevaplar. Ömer (ra) der ki, “Bu, Allah’ın yedi kat semanın ötesinden şikâyetini dinlediği kadındır: Bu, Havle Binti Salebe’dir. Vallahi, o beni akşam olana dek tutsaydı bile onu dinlerdim, namaz vakti girseydi, namazı kıldıktan sonra onu dinlemeye devam ederdim.”
Bu yazı Quran Academy sitesinden alınarak “Genç Müslümanlar” ekibi tarafından tercüme edilmiştir.
